Xã Tùng Lộc và con cháu dòng họ Nguyễn Đức vừa tổ chức lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh nhà thờ Nguyễn Phúc Lan. Lãnh đạo Sở VH-TT&DL, đồng chí Nguyễn Tiến Dũng – Phó Chủ tịch UBND huyện đã tới dự.
Toàn cảnh buổi lễ.
Nguyễn Phúc Lan (1725-1774), hậu duệ đời thứ 12 của Cương Quốc Công Nguyễn Xí và là cháu rể Tiến sĩ Thượng thư Hà Tôn Mục.
Nguyễn Phúc Lan học hành giỏi, đậu cử nhân năm 22 tuổi, 24 tuổi lên đường nhận chức ở châu Thường Xuân, tỉnh Thanh Hoa (Thanh Hóa ngày nay), vì vậy ông còn có tên là Quan Tri Châu. Nguyễn Phúc Lan tại nhiệm được 25 năm, thanh liêm, thương dân hết lòng nên được mọi người kính phục, ông đã có nhiều chính sách hòa hiếu, khoan dung nhằm giữ yên biên giới Đại Việt – Ai Lao.
Đối với quê hương Tùng Lộc, Nguyễn Phúc Lan cũng là một trong những người đã có công khai ấp lập làng, cùng các dòng họ khác xây dựng nên vùng đất Tỉnh Thạch nổi tiếng xưa nay.
Do làm việc lâu năm ở vùng rừng núi Lam Sơn chướng khí, điều kiện đi lại khó khăn, thuốc thang thiếu thốn nên về sau ông bị bệnh sốt rét và mất vào ngày 23/5/1774.
Nhà thờ Nguyễn Phúc Lan là công trình có giá trị văn hóa – lịch sử.
Nhà thờ Nguyễn Phúc Lan được xây dựng sau khi Nguyễn Phúc Lan mất khoảng 10 năm (1784). Vào những năm 1930-1945, nhà thờ Nguyễn Phúc Lan là nơi hội họp của Chi bộ Hạc Giang (chi bộ Tỉnh Thạch). Sau cách mạng Tháng Tám, nhà Hạ điện được lấy làm nơi dạy bình dân học vụ, dạy bổ túc văn hóa cho cho con em trong vùng. Một thời gian sau, nhà thờ lại trở thành Trụ sở của Ban quản trị Hợp tác xã Tỉnh Thạch.
Năm 1963, nhà thờ được Sở Văn hóa – Thông tin Hà Tĩnh chọn làm địa điểm tổ chức triển lãm, trưng bày thành tích quân sự, kinh tế, chính trị, xã hội… của tỉnh trong kế hoạch 5 năm lần thứ nhất.
Trong những năm chiến tranh chống Mỹ ác liệt 1969-1972, nhà thờ được Phòng Lương thực huyện Can Lộc trưng dụng làm kho cất giấu lương thực để trung chuyển hàng hóa vào Nam, bảo đảm tuyệt đối an toàn bí mật.
Lãnh đạo Sở VH-TT&DL, huyện Can Lộc, xã Tùng Lộc, con cháu họ Nguyễn Đức dâng hương tại nhà thờ Nguyễn Phúc Lan.
Hiện tại, nhà thờ Nguyễn Phúc Lan còn lưu giữ 01 tấm bia đá cổ, được gọi là “bia tổ ngoại”. Bia 4 mặt đều khắc chữ Hán, nội dung truyền lại là những điều tổ ngoại răn dạy con cháu về việc ăn ở, đối nhân xử thế.
Lãnh đạo Sở VH-TT&DL, huyện Can Lộc trao bằng công nhận di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh nhà thờ Nguyễn Phúc Lan cho địa phương và đại diện con cháu dòng họ.
Nhà thờ Nguyễn Phúc Lan là một công trình có giá trị văn hóa – lịch sử, là địa chỉ tâm linh được con cháu họ Nguyễn Đức và địa phương lưu trữ, bảo tồn, tu bổ nâng cấp và phát triển hàng trăm năm nay. Ngày 29/9/2021, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ra Quyết định công nhận nhà thờ Nguyễn Phúc Lan, xã Tùng Lộc là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.